2025-yil 19-fevraldan boshlab O‘zbekiston Respublikasida "Banklardagi omonatlarni himoya qilish kafolatlari to‘g‘risida"gi yangi qonun rasman kuchga kirdi. Ushbu hujjat Jahon bankining texnik ko‘magida ishlab chiqilgan bo‘lib, xalqaro standartlar, xususan, Depozitlarni sug‘urtalash xalqaro assotsiatsiyasi tamoyillariga mos ravishda tayyorlangan.

Barcha omonatlar davlat tomonidan himoya qilinadi

Yangi qonunga ko‘ra, jismoniy shaxslarning omonatlari bilan bir qatorda, yakka tartibdagi tadbirkorlar va yuridik shaxslarning banklardagi omonatlari ham sug‘urtalanadi. Bu esa barcha mijozlarning bankdagi jamg‘armalari yanada ishonchli ekanligini anglatadi.

Bank faoliyati tugatilgan taqdirda kompensatsiya to‘lovlari muddati qisqartirildi

Avval bank yopilgan taqdirda omonatchilar o‘z mablag‘larini qaytarib olish uchun 3 oygacha kutishlari kerak edi. Endilikda esa bu jarayon bosqichma-bosqich qisqartiriladi:

• 2025-yildan boshlab – 20 ish kuni ichida

• 2026-yildan boshlab – 15 ish kuni ichida

• 2027-yildan boshlab – 7 ish kunida

Bu o‘zgarish omonatchilar uchun mablag‘larni tezroq qaytarib olish imkoniyatini yaratadi.

Omonatning sug‘urtalanish miqdori belgilandi

Bank yopilgan taqdirda, har bir omonat uchun 200 million so‘mgacha kompensatsiya to‘lanadi. Ushbu cheklov orqali banklardagi omonatlarning 99,7 foizi to‘liq kafolatlanadi.

Katta miqdordagi omonatni himoyalash usuli

Agar mijoz omonatini 200 million so‘mdan ortiq miqdorda saqlamoqchi bo‘lsa, uni turli banklarga bo‘lib joylashtirish orqali to‘liq kafolat olish mumkin. Bu esa katta miqdordagi omonatlarni ham xavfsiz saqlash imkonini beradi.

Qonun oldin ochilgan omonatlarga taaluqli emas

Muhim eslatma! 200 million so‘mlik kafolat faqat 2025-yil 19-fevraldan keyin ochilgan omonatlarga tatbiq etiladi. Ushbu sanadan oldin ochilgan omonatlar avvalgi tartib asosida kafolatlanadi.

Omonatlarni kafolatlash tizimi mustahkamlandi

Yangi qonunga binoan, 2002-yildan beri faoliyat yuritib kelgan "Fuqarolar omonatlarini kafolatlash jamg‘armasi" negizida "Omonatlarni kafolatlash agentligi" tashkil etildi. Ushbu agentlik vakolatlari kengaytirilib, omonatlar himoyasi yanada kuchaytirildi.

Xulosa

Yangi qonun omonatlarning xavfsizligini ta’minlashga qaratilgan bo‘lib, mijozlar o‘z jamg‘armalarini banklarda yanada ishonchli saqlashlari mumkin. Ushbu islohotlar natijasida omonatchilar o‘z mablag‘larining kafolatlanganligiga ishonch hosil qilishadi.